Posted in Անգլերեն լեզու

The first Compass and Li-ion Battery

A compass is an essential tool for navigation, even in the age of satellite and GPS devices. Compasses have been around for centuries and were invented to help sailors navigate before the world was developed or mapped. However, who invented the first compass? 

The first compass was probably invented by the Chinese sometime around the first century. While historians aren’t sure of the exact origin of the compass, Chinese sailors had it about a thousand years before Europeans invented a version of the compass. 

The history of the compass is intriguing. When sailors first created it, they used a magnetic compass to find true north. It wasn’t until years later that other compass types came into existence, and scientists realized that magnetic compasses weren’t as accurate as previously believed.


Lithium-ion batteries have completely revolutionized our modern world. They’re energy-dense, compact, and can handle repeated charge and discharge cycles. They make it possible to have smartphones, laptops, electric vehicles, and off-grid solar power setups. And in our day-to-day life, it’s hard not to take them for granted. But have you ever wondered how they came to be? Or who invented the battery in the first place? Let’s take a deep dive into the history of the battery, why and how it was invented, and how we ultimately found our way to lithium. 

John B. Goodenough is a world-class physicist and chemist who is credited for the identification and initial development of the first lithium-ion​ (Li-ion) batteries. He is considered to be a world-class solid-state physicist and one of the first to realize how a battery with lithium anode could provide high charge density and thus give us the prerequisite technology for electric cars, smartphones, cordless power tools and so on.

Goodenough was far from predestined to be one of the most influential scientists of our time. As a child, he struggled with reading due to dyslexia and would have to forego college due to the Second World War. After the war, he was selected by the army to study physics at the University of Chicago. In 1952, at the age of 30, Goodenough finished a PhD in Physics under the supervision of Clarence Zener at the University of Chicago.

He ended up at the MIT Lincoln Lab where he helped create one of the first forms of computer memory. By the early 1970s, it became apparent that energy, especially that in the form of fossil fuels, could be subject to bottlenecks which would later manifest in the oil shocks of the late 1970s. This motivated Goodenough into shifting his focus towards battery technologies.

In 1976, the first viable Lithium-based battery was patented by British chemist Michael Stanley Whittingham. Whittingham’s breakthrough was the battery’s low weight, high energy density and its capability to work at room temperature. However, the battery still had a few kinks that needed smoothing out: as the battery charged and discharged, the surface of the lithium metal anode became rough, eventually spawning long narrow fingers, or dendrites, of lithium. These grew across the electrolyte and, when they touched the cathode, caused internal short-circuit that could make the battery explode.

This inspired Goodenough to pursue the development of an improved lithium-based battery. Between 1976 and 1986, Goodenough was head of the Inorganic Chemistry Laboratory at the University of Oxford. It was here that he and his team showed how oxide cathodes would perform in a Li-ion battery and would be safer than the previous lithium designs.

Posted in Հայոց լեզու, Պատմություն, Uncategorized

Առաջին համակարգչային վիրուսը

1986 թվականի հունվարի 19-ը Brain առաջին համակարգչային վիրուսի ծննդյան օրն է: Այն օրը, երբ անհատական համակարգիչների օգտատերերը հրաժեշտ տվեցին հանգիստ կյանքին ։ Այսօրվա դրությամբ մասնագետները հաշ0.վում են ավելի քան 150 հազար վիրուսներ, Ընդ որում նրանց պոպուլյացիան անշեղորեն աճում է:

Համակարգչային վիրուսների գոյության ողջ դարաշրջանը պայմանականորեն կարելի է բաժանել չորս ժամանակաշրջանի’ 1986-ից մինչեւ 1995 ներբեռնվող վիրուսների ժամանակաշրջան, որոնք անհետացել են համակարգչային սկավառակների հետ միասին, 1995-1999 մակրովիրուսներ։ Ապա եկավ այսպես կոչված որդեր, “սողացող” էլեկտրոնային փոստով (շատերը, հավանաբար, հիշում են ամբողջ աշխարհում հայտնի ILOVEYOU վիրուսը); եւ, վերջապես, 2001-ից ի վեր հայտնվեցին ցանցային վիրուսներ:

Վիրուսի տարածման արագությունը հայտնվելուց ի վեր 20 տարի անց տիեզերական աճ է գրանցել ։ Եթե ներբեռնվող վիրուսների տարածման համար ամիսներ էին պահանջվում, կամ էլ նույնիսկ տարիներ, ապա վերջին “վիրուսների” տարածման ժամանակը կրճատվել է մինչեւ մեկ ժամ:

Պաշտպանության ծրագրային համակարգերի ստեղծողները պնդում են, որ վնասակար ծրագրերի հեղինակներն ուղղել են իրենց հարվածը անլար լոկալ ցանցերին եւ սմարթֆոններին:

Posted in Պատմություն

«Իսրայել Օրին ազատագրական գործիչ»

«Իսրայել Օրին ազատագրական գործիչ»

  • Ո՞վ էր Իսրայել Օրին, նրա ծավալած գործունեությունը հայության ազատագրման հարցում, ինչ արդյունքի հասավ:
    Իսրայել Օրին հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ է, դիվանագետ: Նրա անվամբ է պայմանավորված XVII դարի վերջի և XVIII դարի սկզբի հայ ազգային-ազատագրական  շարժման զարթոնքը: Իսրայել Օրին Սբ Էջմիածնում գումարված գաղտնի ժողովում (1677 թ.) ընտրված պատվիրակների և հոր՝ Մելիք Իսրայելի հետ 1678 թ-ին մեկնել է Եվրոպա՝ Հայաստանի ազատագրության հարցը ներկայացնելու նպատակով: Առաքելությունը ձախողվել է. 1680 թ-ին Կոստանդնուպոլսում է նվաճել Հայաստանը և Օսմանյան կայսրության  թիկունքում ստեղծել անկախ Հայաստան ու Վրաստան:
  • Նրա անցած ուղին ներկայացրու քարտեզագրման միջոցով:
  • Երևակայական նամակ Իսրայել Օրու անունից:

/Այս տեղեկությունը ձեզ կօգնի ժամանակագրությամբ /թվականներով / քարտեզի վրա նշել նրա անցած ուղին:/

Իսրայել Օրին հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ է, դիվանագետ: Նրա անվամբ է պայմանավորված XVII դարի վերջի և XVIII դարի սկզբի հայ ազգային-ազատագրական  շարժման զարթոնքը: Իսրայել Օրին Սբ Էջմիածնում գումարված գաղտնի ժողովում (1677 թ.) ընտրված պատվիրակների և հոր՝ Մելիք Իսրայելի հետ 1678 թ-ին մեկնել է Եվրոպա՝ Հայաստանի ազատագրության հարցը ներկայացնելու նպատակով: Առաքելությունը ձախողվել է. 1680 թ-ին Կոստանդնուպոլսում է նվաճել Հայաստանը և Օսմանյան կայսրության  թիկունքում ստեղծել անկախ Հայաստան ու Վրաստան: Հովհան Վիլհելմն Իսրայել Օրու միջոցով թղթեր է հղել Քարթլիի թագավոր Գիորգի XI-ին, հայ մելիքներին, Ամենայն հայոց և Աղվանից կաթողիկոսներին՝ մանրամասն տեղեկություններ խնդրելով Հայաստանի ու հարակից երկրների տնտեսական, քաղաքական ու ռազմական կացության մասին: Օրին ապարդյուն ջանացել է ձեռք բերել Ավստրիայի Լեոպոլդ I  կայսեր մահացել է կաթողիկոս Հակոբ Դ Ջուղայեցին, և պատվիրակությունը վերադարձել է Հայաստան: Օրին մեկնել է Վենետիկ, 1683 թ-ին՝ Փարիզ, անցել զինվորական ծառայության (հետևազորի լեյտենանտ, հեծելազորի կապիտան), 1688–95 թթ-ին մասնակցել է անգլո-ֆրանսիական պատերազմին: 1695 թ-ին անգլիացիները գերեվարել են նրան, ազատվելուց հետո Հռենոսյան Պֆալցում եղել է Հայդելբերգի, Ֆրանկենթալի և Մանհայմի մատակարարման կոմիսար: 1698 թ-ին կուրֆյուրստ  Հովհան Վիլհելմին հորդորել աջակցությունը, սակայն փոխարենն ստացել է Տոսկանիայի Կոզմաս III դքսի համաձայնությունը` 1699 թ-ին ուղևորվել է Հայաստան: Նույն թվականի ապրիլին նրան հաջողվել է Անգեղակոթ գյուղում (Սիսիանի գավառ), Սյունիքի 11 մելիքների մասնակցությամբ, գումարել գաղտնի խորհրդաժողով: Ժողովում կազմված գրություններով` ուղղված Հովհան Վիլհելմին, Հռոմի պապին, Ավստրիայի կայսրին, Տոսկանիայի դքսին, Պետրոս Մեծին, և կնքված մաքուր թղթերով Մինաս վարդապետ Տիգրանյանցի հետ 1699 թ-ի սեպտեմբերին մեկնել է Դյուսելդորֆ:

Այդուհանդերձ, Արևմուտքից հուսախաբ, Իսրայել Օրին թուրք-պարսկական լծից Հայաստանի ազատագրության ծրագիրը կապել է Ռուսաստանի հետ: Հայ ժողովրդի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով նա առաջադրել է Ռուսաստանի և Հռոմեական սրբազան կայսրության հակաթուրքական դաշինքի գաղափարը, սերտ կապեր հաստատել նաև Մոսկվայում ապաստանած Իմերեթի  Արչիլ II թագավորի, հետագայում՝ նաև այսրկովկասյան այլ գործիչների հետ: Ծրագիրը ռուսական կառավարությանը ներկայացվել է 1701 թ-ի հուլիսի 25-ին, իսկ հոկտեմբերին Պետրոս Մեծն ընդունել է Իսրայել Օրուն և Մինաս վարդապետին: 1703 թ-ին Իսրայել Օրու նախաձեռնությամբ կազմվել և ռուսական կառավարությանն է ներկայացվել Հայաստանի քարտեզը: Ռուսական արքունիքը հավանություն է տվել Իսրայել Օրու ծրագրած Պարսկաստան մեկնելու առաքելությանը:  1704 թ-ին Օրին գնացել է Եվրոպա, Հռոմի պապից ձեռք բերել պարսկական տիրապետությունում քրիստոնյաների հալածանքը դադարեցնելու մասին Պարսից շահին ուղղված նամակ և, 1706 թ-ին Պետրոս Մեծից ստանալով նույնանման նամակ ու գնդապետի կոչում, որպես առաքելության ղեկավար, 1708 թ-ի սկզբին մեկնել է Պարսկաստան: Իսրայել Օրին 1709 թ-ին հանդիպել է շահին, այնուհետև վերադարձել է Այսրկովկաս. ձգտել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս Աղեքսանդր Ա Ջուղայեցու, Գանձասարի կաթողիկոս Եսայի Հասան-Ջալալյանի, հայ մելիքների և այլ գործիչների օգնությամբ ստեղծել ազատագրական պայքարի միասնական ճակատ, կազմավորել հայկական ընդհանուր զորաբանակ: Ռուսաստան վերադառնալիս Օրուն է միացել նաև Եսայի Հասան-Ջալալյանը: Սակայն Իսրայել Օրին Աստրախանում հանկարծամահ է եղել, իսկ Եսայի Հասան-Ջալալյանը վերադարձել է Արցախ:

Posted in Հայոց լեզու

Հայոց լեզու

1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան 

Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անընդհատ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունը աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քառորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է։ 

2.  Կետերի փոխարեն հերթով գրի՛ր տրված հոմանիշները: Ստացված նախադասություններն ինչո՞վ են տարբերվում:

Տղան անձայն (լուռ, անձայն, անլսելի) մոտեցավ մորը:

Նա դեռ նստած ուտում (ուտում, խժռում, լափում) էր:

Մտնողը (դուրեկան, հմայիչ) դուրեկան մի աղջիկ էր:

Այս ընդհանուն նախադասություները տարբերվում են ոճով։

3. .Տրված առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշների օգնությամբ:

Լավ ձին կերը կավելացնի,   :
Խելոքին մեկ ասա,անգետին միլիոն ասա           :
Արդար մազը չի կտրվի,………….       :
Բոյը երկար, խելքը կարճ :

4. Տրված նույնանուն բառերով կազմի՛ր նախադասություններ:

 Բազուկ, զատիկ, փող, վայրի:

Posted in Հայոց լեզու

Հայոց լեզու

1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

«Օդային ամրոց» արտահայտությունը նշանակում է անպտուղ երևակայություն, իզուր երազանq, անիրագործելի պլաններ: Այդ արտահայտությունը վերագրում են քրիստոնեական քարոզիչ Ավգուստիանոսին, որն իր աշխատություններից մեկում խոսում է օդային շինարարության մասին: Հետագայում մարդիկ այդ արտահայտությունը գործածում են ձևափոխված` «Օդային ամրոց» ձևով:

2. Դառնալ բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Ընդգծի՛ր այն նախադասությունները, որտեղ այն փոխաբերական իմաստով է գործածված:

3. Տրված բառերի բոլոր հոմանիշեերը գրի՛ր ըստ իմաստների սաստկության:

Օրինակ`

 կռվել – վիճել, գժտվել, ընդհարվել, իրար ուտել, պատերազմել:
 Քամի, ձայն, վախ, գեղեցիկ, տգեղ, շատ, ցանկություն, ծիծաղել:

4. Հոմանիշների հինգ զույգ առանձնացրո՛ւ:

Ընչազուրկ, հերսոտ, ընչաքաղց, ընթացիկ, սրընթաց, անընկճելի, արագընթաց, անկոտրում, դյուրաթեք, դյուցազնական, դյուրաբեկ, ճկուն, աղքատ, հերոսական: 

Posted in Գրականություն

Գրականություն

Դասարանական աշխատանք

  1. Որ՞ն է տրված ստեղծագործութունների ասելիքը:
    Ստեղծագործությունների ասելիքը այն է որ մենք միշտ մես գերի ենք զգում։
  2. Վերնագրիր ստեղծագործությունները:

Ազատության կարոտը

Սենյակի վանդակում տանջվում էր բանտարկված թռչունը, ազատը՝ ճախրում էր անտառում։

Հասավ ժամն, ու նրանք հանդիպեցին իրար. այդպես էր ճակատագրի հրամանը։

-Եկ, սիրելիս, միասին թռչենք անտառ,-կանչում է ազատ թռչունը։

-Արի ինձ մոտ, այս վանդակում ապրենք միասին,-ծլվլում է վանդակի գերին։

-Ձողապատ քո վանդակում թևերն իսկ շտկել անհնար է-պատասխանում է թռչունն անտառի։

-Ախ,-ծվում է վանադկի գերին,-երկնքում ձող չկա ինձ համար, որ նստեմ։

-Երգիր, սիրելիս, անտառի երգերից,-աղաչում է ազատ թռչունը։

-Նստիր իմ կողքին, ես կսովորեցնեմ քեզ երգել այնպես, ինչպես ինձ են սովորեցրել,-պատասխանում է վանդակի գերին։

-Ախ, ոչ, ոչ, երբեք չի կարելի սովորելով երգել,-ճչում է անտառի թռչունը։

-Վայ ինձ, ես անտառի երգերը չգիտեմ,-ծվում է գերին։

Անհամբեր կրքից բոցավառվում է նրանց սերը, բայց թև-թևի նրանք երբեք չեն թռչելու։

Ու նայում են միմյանց թռչունները վանդակի ձողերի արանքից, բայց իզուր են աշխատում հասկանալ իրար։

Տագնապալի, կրքոտ տենչով թրթռում են նրանք, թևերը թպրտալով հառաչում են՝ <<ավելի մոտ եկ, սիրելիս, մոտ եկ>>։

-Անհնար է, վախենում եմ քո վանդակի փակ դռներից,-ախ է քաշում թռչունն անտառի։

Ու ցավով ծվում է վանդակի գերին.

-Ավա՜ղ, թևերս ուժասպառ են ու մեռած։


Սխալ ձևով պաշտպանել
Ինչու ճրագը հանգավ։

Ես ծածկեցի նրան իմ ծածկոցով, որ քամուց պաշտպանեմ, դրա համար էլ ճրագը հանգավ։

Ծաղիկն ինչու՞ թառամեց։

Ես անհագ սիրով նրան կրծքիս սեղմեցի, դրա համար էլ ծաղիկը թառամեց։

Ինչու՞ լռեց առուն։

Ես պատվար շինեցի նրա վրա, որ նա ինձ ծառայի, ուստի և լռեց առուն։

Ինչու՞ կտրվեց քնարի լարը։

Ես ուզեցի, որ նա իր ուժից վեր ձայն հանի, դրա համար էլ կտրվեց լարը։


Աստվածի ծառան
Մի մարդ, որ ճգնավոր էր ուզում դառնալ, կես-գիշերին աաց.

<<Հասել է ժամը, որ ես թողնեմ տունս ու գնամ որոնեմ աստծուն։ Ա՜խ, ով՞ էր այսքան ժամանակ ինձ պահում այստեղ՝ մոլորության մեջ>>։

<<Ես>>-շշնջաց աստված, բայց մարդու ականջները փակ էին։ ԱՆկողնի մի ծայրում խաղաղ պառկած էր կինը՝ քնած մանուկը ծոցին։

<<Ո՞վ ես դու, որ այսքան ժամանակ ինձ հիմարացրիր ու խաբեցիր>>- ասաց մարդը։

Ձայնը նորից ասաց. <<Ես աստվածն եմ>>, բայց մարդը չլսեց;

Հանկարծ երեխան լաց եղավ քանի մեջ ու ավելի հպվեց մորը։

Եվ հրամայեց աստված՝ <<Սպասիր, պանդույր, մի լքիր քո տունը>>,  նա կրկին չլսեց։

Ու Աստված դառնորեն հառաչեց.

<<Ինչո՞ւ է ծառաս ինձ լքում և գնում որոնելու ինձ>>։